Deze serie geeft de kernpunten weer uit het bekende boek Als God renoveert van de Canadese priester James Mallon. Dat gaat over parochie-vernieuwing en is één van de belangrijkste materialen van Missionaire Parochie, een organisatie die zich intensief met parochievernieuwing bezighoudt.
Deel 2.
De eerste aflevering, in de vorige editie van dit blad was een introductie. Nu gaan we een van de onderliggende denkpatronen bekijken die ertoe hebben geleid dat veel parochies er momenteel zo slecht aan toe zijn. We zien een verborgen identiteitscrisis.
We zien het al jaren gebeuren
In de meeste parochies loopt het kerkbezoek al jaren terug. Dat is dan ook een van de eerste signalen waaruit blijkt dat het ondanks de mooi verzorgde vieringen en de goede wil en inzet van velen eigenlijk helemaal niet zo goed gaat met die parochies. De aantallen communicanten, vormelingen en kerkelijke huwelijken lopen snel terug. Ouderen hebben verdriet om kinderen en kleinkinderen die niets met Kerk en geloof te maken willen hebben. Zelfs voor uitvaarten kiezen steeds meer mensen voor een vorm en locatie los van de Kerk. Dat zien we al jaren gebeuren. Toch was er zelden iemand die mogelijkheden zag om er iets aan te doen.
Doel en missie uit het oog
Het lijkt een probleem van deze tijd, maar de oorzaken liggen in het verleden. In de eerste eeuwen was de Kerk missionair en werd er druk geëvangeliseerd – vaak met gevaar voor eigen leven, maar die missie was het doel van alles. Maak alle volken tot mijn leerlingen, had Jezus immers gezegd.
Toen heel Europa eenmaal christelijk leek geworden, werd het Katholieke geloof de standaard-godsdienst van het Westen. Daarmee verloor de Kerk haar oorspronkelijke doel en missie uit het oog.
Als vanzelf
De Reformatie leidde tot kerkscheuringen, maar de katholieke gebieden die daardoor ontstonden werden des te katholieker. Na de onderdrukking tijdens de Franse tijd kwam de grote bloei van het 'Rijke Roomsche Leven'.
In katholieke streken was alles en iedereen katholiek. Voor de parochies was dat heel comfortabel, want iedereen deed als vanzelf met de kerkelijke activiteiten mee. Parochies hoefden niets te doen om mensen buiten de Kerk voor het Evangelie te winnen.
Niets met Kerk en geloof
Maar na de Tweede Wereldoorlog werd alles anders. De mensen zijn veel mondiger en individualistischer en maken hun eigen keuzes, ook op geloofsgebied. Zelfs op scholen die in naam katholiek zijn vindt weinig of geen katholieke geloofsoverdracht meer plaats. Logisch, want de meeste leerkrachten hebben niets met Kerk en geloof. Ouders weten zich geen raad met de geloofsopvoeding van hun kinderen, als ze daar al iets aan zouden willen doen. Velen laten hun kinderen helemaal vrij om op een later moment eventueel een geloofskeuze te maken. En parochies zien dalende cijfers op elk terrein, maar weten vaak niet wat ze ermee aan moeten.
Het begin van herstel
Het begin van kerkelijk herstel ligt in het herontdekken van onze missie als parochie. We zijn jarenlang bezig geweest met het onderhouden van kerkgebouwen en het volhouden van werkwijzen die vroeger prima voldeden, maar nu niet meer. De Kerk is in essentie missionair, vanaf het Pinksterfeest van de apostelen tot aan het einde der tijden, maar dat zijn we vergeten, terwijl Europa juist opnieuw een missiegebied is geworden.
Vlijmscherpe diagnose
We bouwden en verfraaiden kerkgebouwen, maar vergaten de mensen die die gebouwen nooit binnengaan. We maakten de liturgie zo mooi mogelijk voor de mensen die naar de kerk kwamen, lieten de mensen die afhaakten stilletjes gaan en wachtten verder vooral af. De westerse Kerk zit in een grote identiteitscrisis. Aldus de vlijmscherpe diagnose van Mallon.
Bewustwording is de eerste stap naar vernieuwing. Het is dan ook niet voor niets dat veel priesters – ook onze pastoor – het boek van Mallon gebruiken voor groepsgesprekken.
Patricia Willems
Uit Bouwen aan de Nieuwe Aarde 2024-2