Wat is een charisma?

Van Beeck geeft deze toelichting erbij:

'Wat we hier in deze cursus charisma noemen, wordt in de Griekse tekst van het  Nieuwe Testament ook met andere woorden aangeduid. In 1 Korintiërs 12,1 en 14,1 vinden we bijvoorbeeld de term pneumatika (dingen van de Geest); in Efeziërs 4,7 de term dôreas (gaven).

En omgekeerd, wanneer het woord charisma wel gebruikt wordt, wordt er ook niet steeds een charisma mee bedoeld in de zin van de definitie van hierboven. Zo wordt in Romeinen 6,23 het eeuwig leven een charisma genoemd.

een tastend woordgebruik

Het Nieuwe Testament is geschreven in een tijd dat het leven in de Geest nog heel nieuw was; er is nog een tastend woordgebruik om al de bijbehorende verschijnselen aan te duiden. In dat tastend woordgebruik is men uiteraard niet consequent. In de latere theologie komt er een consequenter woordgebruik, en gaat men het woord charisma meer in de betekenis van bovenstaande definitie gebruiken. In deze cursus volgen wij dat woordgebruik.

Houd er rekening mee dat in andere literatuur ook termen worden gebruikt als genadegaven, geestelijke gaven, gaven, gaven van de Geest.

Charisma betekent eigenlijk iets wat je gratis krijgt, een cadeau. Het woord bestaat uit de stam charis, genade, (vandaar ook de vertaling genadegave) en het achtervoegsel ma, dat overeenkomt met onze uitgang -ing.

Het Griekse meervoud van al deze woorden gaat uit op mata. Sommigen gebruiken dit Griekse meervoud ook in het Nederlands en zeggen [de onderstreepte lettergreep krijgt de klemtoon!] charismata.

Nog ingewikkelder wordt het als, met name in Vlaanderen, het meervoud charismen gebruikt wordt. Deze vorm kunnen we beter vermijden: het Nederlandse woordenboek kent charismen niet, evenmin als het enkelvoud charisme.

charisma-in-sociologische-zin

Het woord charisma wordt overigens vanuit de sociologie gebruikt in een heel andere zin: een charismatisch leider is dan iemand die een grote ‘uitstraling’ heeft, en veel invloed op anderen uitoefent (‘Het charisma van Paus Franciscus’, maar ook: ‘het charisma van Fidel Castro’). Soms gaat zo'n charisma-in-sociologische-zin samen met een charisma in Bijbelse zin, maar lang niet altijd! Onnodig te zeggen dat wij in deze cursus charisma en charismatisch niet in deze sociologische betekenis bezigen.'

Genoemde cursus was bijna klaar voor publicatie toen Jan van Beeck overleed in 2015.

De Congregatie voor de Geloofsleer in Rome beschrijft hier de leer van het Nieuwe Testament over charisma's. 

Zie ook omschrijvingen van

paus Franciscus,

kardinaal Cantalamessa,

Norbert Baumert SJ

en prof. Kees van der Kooi.

Kees Slijkerman 25-5-2023